Sadržaj

Šta je potrebno znati

  • Čukljevi su prilično čest i kompleksan deformitet koji se odlikuje iskrivljenošću palca ka unutrašnjem delu stopala i prisustvom karakteristične izbočine na palcu.
  • Česće se javljaju kod žena nego kod muškaraca, a mogući uzroci pojave deformiteta su brojni.
  • Karakteriše ih bol u predelu unutrašnje strane palca stopala i otežano nošenje obuće.
  • Dijagnoza se lako postavlja kliničkim pregledom, a definitivni odabir metoda lečenja se vrši nakon procene parametara, odnosno merenja određenih uglova na i oko problematičnog zgloba. Lečenje može biti nehirurško i hirurško (operacija).

Šta su čukljevi?

Čukljevi na nogama (lat. hallux valgus) predstavljaju kompleksan deformitet prednjeg dela stopala koji se karakteriše valgus pozicijom (palac usmeren upolje) gornje falange palca kao posledica varus deformiteta (usmerena na unutra) prve kosti donožja. Za čukljeve je tipična izbočina sa unutrašnje strane palca u predelu zgloba između prve kosti donožja i gornjeg članka palca, što dovodi do nastanka žulja, bolova i posledičnog deformiteta drugih prstiju, najčešće kažiprsta.

Čukljevi se javljaju u dva osnovna oblika:

  • juvenilni-adolescentni (nastaju u detinstvu i adolescenciji),
  • adultni (stečeni deformitet – u oko 70% slučajeva radi se o genetskoj predispoziciji, odnosno deformitetu koji već postoji kod drugih članova porodice).

 

Etiologija Kako nastaju čukljevi?

Čukljevi se najčešće javljaju kod žena, a faktori za nastanak oboljenja mogu biti unutrašnji i spoljašnji.

Unutrašnji faktori su:

  • genetski faktor,
  • anatomske anomalije u predelu navedenog zgloba,
  • stanje nakon amputacije kažiprsta,
  • ravna stopala,
  • reumatoidni artritis,
  • cerebralna paraliza.

Osnovni spoljašnji faktor je nošenje uske i neudobne obuće, naročito visokih potpetica.

Do nastanka čukljeva dolazi na sledeći način:

  • pomeranje falange palca upolje dovodi do pomeranja prve kosti donožja;
  • glava prve kosti donožja pomera se ka unutra ostavljajući kompleks sezamoidnih kostiju spolja;
  • u odnosu na glavu prve kosti donožja, sezamoidne kosti ostaju unutar odgovarajuće tetive kratkog pregibača palca i pričvršćeni su za bazu gornje falange palca putem sezamoidno-falangealnog ligamenta;
  • bočno pomeranje sezamoidnih kostiju dovodi do prenosa opterećenja i bolova;
  • zglobna kapsula se rasteže na spoljašnjoj strani i biva oslabljena, dok se unutrašnji deo zglobne kapsule skraćuje;
  • tetiva odvodioca palca postaje deformišuća sila koja vuče gornju falangu palca upolje;
  • tetiva opružača palca pomera se ka spolja i doprinosi napredovanju deformiteta.

Udružena stanja mogu biti čekićasti prsti (najčeće kažiprst) i pojava žuljeva na gornjoj strani prstiju.

 

Simptomi i dijagnostika

Klasični simptomi su:

  • bol u predelu unutrašnje strane palca stopala,
  • otežano nošenje obuće.

Ukoliko se javi kompresija nerva koji vodi do palca, intenzitet bolova može biti uvećan.

 

Dijagnostika

Pojava čukljeva se uočava kliničkim pregledom. Palac je pomeren upolje i rotiran. Uz to, mogu se uočiti i deformiteti drugih prstiju, žuljevi, kao i ravna stopala ili deformiteti srednjeg stopala.

Osim kliničkim pregledom, dijagnoza se postavlja i radiografijom stopala u standardna tri pravca. Na osnovu radiografija mogu se izmeriti određeni uglovi i na osnovu njih odrediti stepen deformiteta, što ultimativno i determiniše metodu lečenja ili operativnu tehniku koju je neophodno primeniti da bi se deformitet korigovao.

Od značaja su četiri parametra: 

  • HVA - ugao hallux valgusa, normalno je manji od 15°
  • IMA - intermetatarzalni ugao, normalno je manji od 9°
  • DMMA - ugao donjeg okrajka kosti donožja, normalno je manji od 10°
  • HVI - ugao izmedju donje i gornje falange palca, normalno je manji od 10°

 

Lečenje Neoperativno lečenje i operacija čukljeva

Lečenje može biti neoperativno i operativno.

Neoperativno lečenje

Neoperativno lečenje je rezervisano za blaže deformitete i ukoliko nema bolova koji remete svakodnevne aktivnosti. Uglavnom se sastoji u nošenju separatora za palac koji palac guraju u njegovu normalnu poziciju ka unutra. Neophodno je konstantno nošenje ovog tipa ortoza, ali potrebno je znati da se bolest teško može sprečiti ukoliko je nastala; deformacija palca koja je progresivna može se samo usporiti u manjoj ili većoj meri.

Hirurško lečenje – operacija čukljeva

Hirurško lečenje, odnosno operacija čukljeva, zlatni je standard lečenja ovog tipa promene na stopalu. U zavisnosti od stepena deformiteta, kod blažih slučajeva mogu se primeniti dva tipa procedure:

  • mekotkivne procedure sa ili bez remodelacije zgloba između prve kosti donožja i gornje falnge palca u smislu uklanjanja koštanih izraštaja
  • koštane procedure u smislu presecanja kosti i njene preorijentacije uz fiksaciju iglama, šrafovima ili pločama u zavisnosti od stepena deformiteta, a sa ciljem dobijanja adekvatnih anatomskih odnosa u zglobu.

U određenim slučajevima primenjuje se i hirurška tehnika ukočenja zgloba.